Wanneer iemand een hartinfarct doormaakt sterft er een gedeelte van het hartweefsel af door onvoldoende aanbod van zuurstof aan het hart. Als gevolg daarvan kan het normale elektrische geleidingssysteem dat de hartslag verzorgt ernstig verstoord raken. Hierdoor kunnen hartritmestoornissen ontstaan die tot een stilstand van de bloedcirculatie kunnen leiden. Er heerst dan totale chaos in de elektrische geleiding van het hart. De kamers (ventrikels) van het hart die verantwoordelijk zijn voor het rondpompen van het bloed door het lichaam zullen gaan trillen (fibrilleren) in plaats van samenknijpen. Het gevolg daarvan is dat het hart niet langer meer bloed door het lichaam zal rondpompen. Ventrikelfibrillatie (het trillen van de hartkamers) is een veel voorkomende complicatie die vaak direct of binnen 24 uur na het ontstaan van het hartinfarct optreedt. In meer dan 90 % van de gevallen waarin iemand plotseling in elkaar zakt en een stilstand van de bloedsomloop heeft, zal ventrikelfibrillatie al dan niet ten gevolge van een hartinfarct hiervan de oorzaak van zijn.

De enige doeltreffende eerste hulp in zo`n geval bestaat uit het toepassen van defibrillatie. Met alleen hartmassage en mond op mond beademing (reanimatie) houdt men kunstmatig de circulatie van het bloed op gang. De hersenen die het meest afhankelijk zijn van zuurstof krijgen op die manier zuurstofrijk bloed aangeboden wat de kans op herstel sterk zal verbeteren. De oorzaak van de circulatiestilstand (de ventrikelfibrillatie) zal men echter niet met alleen hartmassage en mond op mond beademing kunnen opheffen. Hiervoor dient het hart gedefibrilleerd te worden. Defibrillatie houdt in dat men een hoeveelheid stroom door het hart stuurt die de elektrische chaos in het hart tot stilstand brengt. Hierna kan het hart weer in een normaal ritme gaan kloppen.

Het belang van vroegtijdige defibrillatie is gelegen in het feit dat hiermee de kans op herstel tot 70 % stijgt. Dit geldt echter alleen wanneer dit binnen de eerste zes minuten na het ontstaan van de vermoedelijke hartstilstand plaatsvindt. Onderzoek heeft aangetoond dat iedere minuut na het ontstaan van de circulatiestilstand de overlevingskans van het slachtoffer met 10 tot 12 % afneemt. Wanneer u zich voorstelt dat de aanrijdtijd van een ambulance al gauw 10 tot 15 minuten kost, is het duidelijk dat vroegtijdige defibrillatie van levensbelang is. Voorheen was het zo dat alleen speciaal opgeleide verpleegkundigen in ziekenhuizen of ambulancepersoneel deze apparaten konden en mochten bedienen. Naar aanleiding van verschillende onderzoeken onder leken heeft men deze apparaten (defibrillatoren) zo ver door ontwikkeld dat zij ook door (bijna) leken kunnen en mogen worden bediend.

Dit heeft geleid tot het ontstaan van de Automatische Externe Defibrillator (AED). Het apparaat bestaat slechts uit een aan-en-uit-knop, een analyseertoets en een schoktoets. Het enige wat de hulpverlener hoeft te doen is de twee zelfklevende elektroden op de borst van de patiënt aan te brengen en de instructies van het sprekende apparaat volgen. Tevens geeft het apparaat via een display aan wat de te volgen stappen zijn. Het apparaat analyseert automatisch het hartritme en geeft duidelijke instructies aan de hulpverlener. Het apparaat is volledig veilig in gebruik en zal niet reageren wanneer dit niet noodzakelijk is. Door gebruik te maken van een AED kan men het slachtoffer een optimale kans bieden om te overleven. Verschillende internationale onderzoeken hebben inmiddels het nut van de AED bewezen door een aanzienlijke daling van het sterftecijfer te laten zien. De AED verdient daarmee een bijzondere plaats bij de uitvoering van een reanimatie.

De kans om familieleden, vrienden en collega`s te redden, stijgt met 10% per minuut naarmate u de AED eerder inzet. In Nederland overlijden elk uur twee mensen aan een hartstilstand. In meer dan 85% van alle gevallen van plotselinge hartstilstand is het hartritme verstoord. Het hart klopt willekeurig in plaats van regelmatig: het fibrilleert en pompt geen bloed meer rond. De enige manier om terug orde op zaken te stellen is defibrillatie, ofwel het geven van een elektrische schok door middel van een automatische externe defibrillator (AED).